TIÊU CHUẨN VIỆT NAM

TCVN 5164:1990

LƯƠNG THỰC

PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG

VITAMIN B1 (THIAMIN)

Cereals

Method of Determination of Vitamin B1 content

Tiêu chuẩn này qui định phương pháp huỳnh quang để xác định hàm lượng Vitamin B₁.

1. Nguyên tắc

Vitamin B₁ bị oxy hoá bởi kaly ferixyanua ở môi trường kiềm tạo thành thiocrom có huỳnh quang màu xanh da trời. Chiết thiocrom bằng isobutanol, đo mật độ huỳnh quang ở bước sóng thích hợp.

2. Lấy mẫu

Theo qui định về việc lấy mẫu đối với sản phẩm lương thực cụ thể

3. Hoá chất, dụng cụ và thiết bị

3.1. Hoá chất

- Natri axetat (TK.PT) dung dịch 2N: Hoà tan 15g natriaxetat ngậm nước vào nước cất và thêm nước cất vừa đủ 1 lít.

- Natri hydroxit (TK.PT) dung dịch 15%: Hoà tan 15g natri hydroxit trong nước và thêm nước cất vừa đủ 100 ml.

- Kali ferixyanua (TK.PT) dung dịch 1%: Hoà tan 1g kali ferixyanua trong nước cất và thêm nước cất vừa đủ 100 ml. Dung dịch pha chỉ dùng trong ngày.

- Chất oxy hoá: Hỗn hợp 4 ml dung dịch kali ferixyanua 1% với dung dịch natri hydroxit 15% đến vừa đủ 100 ml. Dung dịch pha dùng trong 4 giờ.

- Isobutanol (TK.PT)

- Vitamin B1 (TK.PT) dung dịch chuẩn: Cân khoảng 30-40mg với độ chính xác 0,0001 g thiamin clohydrat (đã làm khô trong bình hút ẩm) hoà tan trong bình định mức 1 lít bằng dung dịch cồn etylic 20% đã axit hoá bằng axit clohydric đến pH-3,5-4. Bảo quản ở nhiệt độ 10⁰C tránh ánh sáng.

- Kali clorua hay natri clorua; TK.HH;

3.2. Dụng cụ và thiết bị:

- Cân phân tích, cân kỹ thuật;

- Tủ sấy;

- Bình định mức, dung tích 1 lít, 250 ml;

- Cốc có mỏ, dung tích 250 ml;

- ống đong chia độ, dung tích 5 ml, 100 ml;

- Nồi cách thuỷ;

- Phễu lọc thuỷ tinh, dung tích 250 ml;

- ống nghiệm nút mài, dung tích 40-50ml;

- Pipet có bầu, dung tích 1ml, 5ml;

- Máy đánh nghiền hoặc cối chày sứ;

- Máy lắc;

- pH met;

- Huỳnh quang kế.

4. Tiến hành thử

4.1. Chiết vitamin B₁ ra khỏi mẫu lương thực:

Cân chính xác một lượng mẫu đã nghiền nhỏ trộn đều ước tính chứa khoảng 20-50mg thiamin cho vào cốc có mỏ dung tích 250ml. Tiến hành song song với dung dịch chuẩn bằng cách hút chính xác 1ml dung dịch chuẩn Vitamin B₁ cho vào cốc khác. Thêm vào các cốc, mỗi cốc 100ml dung dịch HCl 0,1N (pH=1-1,5), đậy nắp, đun cách thuỷ sôi 45 phút hoặc đun trong nồi áp suất (t⁰=110-120⁰C) trong 35 phút (kể từ khi đạt nhiệt độ). Để nguội đến nhiệt độ phòng, điều chỉnh pH các cốc bằng dung dịch natri axetat 2N đến pH = 4 - 4,5. Chuyển toàn bộ dịch ở mỗi cốc sau khi điều chỉnh pH vào bình định mức 250ml và thêm nước cất đến vạch. Lọc dung dịch bằng giấy lọc không hấp phụ thiamin (hoặc giấy lọc không tro) bỏ vài mililit đầu.

4.2. Oxy hoá thiamin thành thiocrôm:

Với mỗi dung dịch mẫu định lượng, kể cả dung dịch chuẩn, được tiến hành song song trên 4 ống nghiệm nút mài dung tích 40-50ml. Trong mỗi ống chứa sẵn 3g kali clorua. Hút chính xác 5ml mỗi dịch lọc vào từng ống nghiệm trong 4 ống, hai ống được coi là ống trắng, hai ống được coi là ống thử của từng mẫu.

4.2.1. Đối với ống trắng của các mẫu được tiến hành như sau:

Lắc nhẹ ống nghiệm bằng máy lắc thêm ngay 3ml dung dịch natri hydroxit 15%, lắc trộn cho đều, thêm nhanh 15ml isobutanol, đậy ống, lắc mạnh trong 15 giây, để lắng.

4.2.2. Đối với các ống thử còn lại của các mẫu được tiến hành như sau:

Lắc ống nghiệm bằng máy lắc, thêm ngay 3ml dung dịch chất oxy hoá (dung dịch kiềm kaliferixyanua), lắc trộn đều, thêm nhanh 15ml isobutanol, đậy ống, lắc mạnh trong 15 giây, để lắng.

Các ống nghiệm trên để lắng cho tách lớp trong bóng tối trong vòng 20 phút. Sau đó hút hoặc gạn lấy khoảng 10ml dung dịch isobutanol có chứa huỳnh quang ở bên trên.

4.3. Đo huỳnh quang:

Đo mật độ huỳnh quang của dung dịch isobutanol bằng máy đo huỳnh quang tại bước sóng kích thích và phát xạ là 360 mm và 435 mm (đối với huỳnh quang kế Coleman thì dùng 2 kính lọc số 12.221 và 14.221 tương đương với 2 bước sóng trên).

5. Tính toán kết quả

Hàm lượng Vitamin B₁ (X) tính bằng microgam trong 100g lương thực được tính theo công thức sau:

Trong đó:

Cc: Hàm lượng Vitamin B₁ trong mẫu chuẩn (mg)

Dct: Mật độ huỳnh quang ống chuẩn thử

Dctr: Mật độ huỳnh quang ống chuẩn trắng

Dmt: Mật độ huỳnh quang ống mẫu thử

Dmtr: Mật độ huỳnh quang ống mẫu trắng

P: Khối lượng mẫu cân (g)

Mỗi mẫu lương thực được tiến hành phân tích trên hai phép xác định song song, kết quả phân tích ở hai phép xác định này không được sai lệch nhau quá 10%. Kết quả là trị số trung bình của hai phép xác định song song.